Ο Καρά Αλί Πασά, καταφθάνει στη Χίο το 1822 με τη σαφή διαταγή από το σουλτάνο Μαχμούτ το Β΄«Κανένας ζωντανός». Η ολέθρια εξέλιξη γνωστή, η γενοκτονία και ο εξανδραποδισμός του πληθυσμού συγκινεί την οικουμένη και η διεθνής πολιτική σκηνή στρέφεται ευνοϊκά προς τους αγωνιζόμενους Έλληνες. Από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις εξανδραποδισμού παραμένει των αγοριών Γεωργίου και Ιωάννη Χαλκιά-Στραβελάκη, Καρδαμυλίων εκ γενετής, με τον πρώτο να καταλαμβάνει το αξίωμα του βεζίρη της Τύνιδας για 36 συναπτούς χρόνους.
Τα πρώιμα χρόνια
Ο Γεώργιος γεννιέται στα Καρδάμυλα το 1817, ως τέκνο του Στεφανή και της Ειρήνης Στραβελάκη, όπως μαρτυρεί η Χατζηευγενία Στραβελάκη, νύφη του τρίτου αδερφού του Κωνσταντή. Όταν οι Οθωμανοί καταφθάνουν στα Καρδάμυλα, ο πατέρας τους Στεφανής κρύβεται στο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας, ενώ τους ακούει να προτρέπουν τους Έλληνες ότι αν δεν βγουν και προσκυνήσουν, θα σφαγιασθούν. «Τότες στα ’21 ήταν κρυμμένοι στην Αγιά-Μαρίνα ο πατέρας του πεθερού μου, ο Στεφανής ο Στραβελλάκης, εις τα μνήματα μέσα της εκκλησιάς. Ήταν δική του η εκκλησιά», δηλώνει η Χατζηευγενία που τελικά διασώζεται και παραμένει στο νησί. «Η μητέρα του πεθερού μου τότες επήρεν τα δύο παιδιά, το Γιώργη και τον Γιάννη και επήγεν να προσκυνήσει. Ο Κωνσταντής, ο πιο μικρός, έμεινε».Ο Στεφανής θα παραμείνει κρυμμένος, μέχρι να δει τη γυναίκα του να παραδίνεται και να αποκαλύπτει την τοποθεσία του στους Τούρκους, παραχωρώντας τη ζωή του για τη διάσωση της συζύγου και των δύο παιδιών του. Πράγμα μάταιο αφού τελικά σφαγιάζεται επιτόπου. Ο Γιάννης είναι 14 και ο Γιώργος 5 ετών. Ενδιαφέρον είναι ακόμη το γεγονός ότι πρόκειται για δύο πανέμορφα παιδιά, κάτι που μάλλον καθορίζει το μετέπειτα βίο τους, «…και τα δύο ομορφόπαιδα σαν αγγελούδια», αναφέρει χαρακτηριστικά η μαρτυρία της Ευγενίας.
Από τα σκλαβοπάζαρα στην Τύνιδα
Η μοίρα του Ιωάννη και του Γεωργίου προστάζει να παραχωρούνται ως δώρα από τους Οθωμανούς στον μπέη της Τύνιδας ή Τυνησίας, Χουσεΐν, αφού πρώτα στέλνονται στην Κωνσταντινούπολη, με τη μητέρα τους να παραμένει στο σκλαβοπάζαρο της Σμύρνης και την τελευταία ευχή της να είναι «να μην τουρκέψουν» και να μην χωριστούν ποτέ. Τα δύο αγόρια θα μεγαλώσουν μαζί στην αυλή του Τυνήσιου Μπέη, με τον Γεώργιο να εξισλαμίζεται τελικά αποκτώντας το όνομα «Μουσταφά Χαζναδάρ», όπου μυείται στις βάσεις του ισλαμικού πολιτισμού από τους σεΐχηδες Abu Zayd ‘Abd Al-Rahman Al-Kamil και Mustafa Bu Ghazli, αλλά και να αποκτά αδελφικές σχέσεις με τον ανιψιό του Μπέη, Αχμάντ.Χαρακτηριστικό είναι το μοιρολόι που σαν μάνα η Ειρήνη τραγουδά με το αποχαιρετισμό των γιών της: «Τούτην τη νύχταν κι άλλη μια / θα σας θωρρώ, κι απέκει πια… / ω Γιώργη μου και Γιάννη μου, / πανώριο μου ζευγάρι».
Ανέλιξη του Μουσταφά
Ο MoustafaKhaznadar, στις τυνησιακές πηγές αναφέρεται ως έναευφυές, ανοιχτόμυαλο άτομο και εντυπωσιακά προσαρμοστικό στις περιστάσεις. Γι’ αυτό το λόγο από την ηλικία των 20 ετών πετυχαίνει να ανέλθει στην υψηλότερη βαθμίδα του κράτους και να παραμείνει τα επόμενα 36 έτη. Θα παρέμενε μάλιστα στο αξίωμα μέχρι το θάνατό του το 1878, εάν η επέμβαση των Γάλλων πρακτόρων δεν είχε επιφέρει την πτώση του στις 21 Οκτωβρίου του 1873.Επιτυγχάνει τα μέγιστα, αφού υπηρετεί διαδοχικά ως πρωθυπουργός σε τρεις συνεχόμενους μπέηδες,τον Ahmad (1837-55), τον Muhammad (1855-9) και τον Muhammad al-Sadik (1859-73). Οι σύγχρονοί του ιστορικοί μιλούν για μία σταδιακά αυξανόμενη δύναμη του Khaznadar, η οποία συγχρόνως έχει ως αποτέλεσμα να δίνει στον εκάστοτε μπέη την εντύπωση ότι ήταν ο πραγματικός κυβερνήτης.Αρχικά ο μπέης Ahmad τον επιλέγει για προσωπικό του γραμματέα και σύμβουλο, για να τον προαγάγει στη συνέχεια σε θησαυροφύλακα των κρατικών οικονομικών. Η επιλογή της λέξης khaznadar, επώνυμό του δεν είναι τυχαία, αφού στα αραβικά σημαίνει θησαυροφύλακας. Ο Στραβελάκης αναλαμβάνει τη θέση αυτή στις 10 Radjab 1253 (10 Οκτωβρίου 1837), ενώ αναλαμβάνει γρήγορα σε ηλικία μόλις 20 ετών τον τίτλο του πρωθυπουργού, τον οποίο και διατηρεί μέχρι το θάνατο του μπέη στις 14 Ramadan 1271 (30 Μαΐου 1855).Κατά τη διάρκεια αυτών των δεκαοκτώ χρόνων, προσπαθεί να αυξήσει την ισχύ του αξιώματός του, χωρίς ωστόσο να πραγματοποιεί οποιαδήποτε προφανή αλλαγή στο σύστημα διακυβέρνησης. Κατά την διάρκεια της πρώτης νομισματικής μεταρρύθμισης το 1847, η υπογραφή του εμφανίζεται στα διατάγματα που εκδίδονται δίπλα σε αυτή του μπέη σαν να ήταν συγκυβερνήτης. Ο γάμος του με την αδελφή του μπέη, την Lalla Kalthum το 1839, έρχεται να ενισχύσει τη θέση του στην ιεραρχία της διακυβέρνησης και στη λήψη των αποφάσεων.
Εξωτερική πολιτική
Στην εξωτερική πολιτική η διαπίστωση είναι ότι γενικά ακολουθεί μια ταλαντευόμενη πολιτική, η οποία στοχεύει στην ισορροπία μεταξύ των προξένων της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας, με απώτερο σκοπό να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία της χώρας του. Είχε να αντισταθεί στις δολοπλοκίες και τις απειλές της Υψηλής Πύλης, της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας γνωρίζοντας πώς να αποτρέψει την κατάληψη της χώρας του από τα ξένα στρατεύματα και να διατηρήσει την κυριαρχική της ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της». Ο Desfossés, θαυμαστής του Moustafa, παρατηρεί πως ο Khaznadar ως Έλληνας, δεν έχει καμία φυσική κλίση προς την Τουρκία, και φαίνεται ότι επί Ahmad Μπέη είχε συμφωνήσει με τον κύριό του να αντισταθεί στις αξιώσεις της Υψηλής Πύλης που ήθελε να θεωρείται ο μπέης υποτελής και απαιτούσε έναν ετήσιο φόρο. Η εξωτερική πολιτική της Τυνησίας με τις πολλές διακυμάνσεις της είναι δημιούργημα του Mustapha Khaznadar, επηρεασμένη λίγο έως πολύ από τις επεμβάσεις των Γάλλων και Βρετανών προξένων.
Οι σχέσεις με την οικογένεια στην Ελλάδα
Η Ευγενία Στραβελάκη στην μαρτυρία της αναφέρεται σε ένα περιστατικό κατά το οποίο τα δύο αδέλφια, Γιάννης και Γεώργιος, ψάχνουν τον τρίτο τους αδελφό Κωσταντή, ο οποίος παρέμεινε βρέφος στη Χίο: «Έπειτα ο Γιάννης είπε του Γιώργη. Έχομεν και αδελφόν, που μπορεί να ’ναι φτωχός. Δεν πρέπει να τον ζητήσομεν να δούμε ίσως σώζεται;» Οι αδελφοί από την Τύνιδα αποστέλλουν επίσημους απεσταλμένους στο νησί της Χίου το 1844 προκειμένου να αναζητήσουν τον Κωσταντή και να τον φέρουν στην Τύνιδα. Η έκπληξη του Κωσταντή είναι μεγάλη, όπως και ο φόβος του, αλλά η επιμονή των απεσταλμένων κάμπτει τις αντιστάσεις του. Ενδεικτικό του φόβου του Κωσταντή για το μακρινό ταξίδι και την τύχη της οικογενείας του που αφήνει πίσω αποτελεί το γεγονός ότι πριν φύγει κάνει τη διαθήκη του και κοινωνά. Στην Τύνιδα η υποδοχή του Κωσταντή είναι μεγαλοπρεπής και ασφαλώς η συνάντηση των τριών αδελφών εξαιρετικά συγκινητική. Ο Κωσταντής Στραβελάκης επιστρέφει στην Χίο προκειμένου να παραλάβει την οικογένειά του και να επισκεφθούν εκ νέου την Τύνιδα. Οι τυνησιακές πηγές πληροφορούν ότι ο Mustapha Khaznadar διατηρεί έντονες αναμνήσεις από το νησί της Χίου, έχει επαφές με την εκεί οικογένειά του και κυρίως ότι αποστέλλει 10.000 riyals από το κρατικό ταμείο προκειμένου να σπουδάσουν τα ανίψια του στο Παρίσι.
Πηγές:
- https://www.offlinepost.gr/2023/06/02/moustafa-xaznadar
- https://www.archaiologia.gr/blog/
- https://www.katarraktisvillage.com/
Ειδήσεις σήμερα
Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.
Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.
facebook
youtube
instagram
X
